Cykliczne obliczanie śladu węglowego pozwala na dokładne śledzenie emisji związanych z poszczególnymi aktywnościami w przedsiębiorstwie oraz planowanie i analizowanie działań przyczyniających się do jego redukcji. A czym jest ślad węglowy? W jakich zakresach go liczyć? Podpowiadamy.
Ślad węglowy to suma całkowitych emisji gazów cieplarnianych wyrażana w ekwiwalencie dwutlenku węgla (CO2e). Ślad węglowy może być obliczany dla przedsiębiorstwa, produktu bądź procesu.
Gazy cieplarniane (GHG, ang. greenhouse gases) to naturalne i antropogeniczne składniki atmosfery. Do grupy GHG wytwarzanych w wyniku działalności człowieka możemy zaliczyć m.in. gazy powstające w efekcie spalania paliw kopalnych czy gazy techniczne wykorzystywane w urządzeniach chłodniczych. Mają one istotny wpływ na ocieplenie klimatu, wywołując efekt cieplarniany poprzez pochłanianie promieniowania podczerwonego.
Ślad węglowy sprowadzamy do miary ekwiwalentu dwutlenku (CO2e) ze względu na niejednorodny wpływ poszczególnych GHG na efekt cieplarniany.
Kluczowa sprawa: identyfikacja źródeł emisji z podziałem na różne gazy cieplarniane
GWP (z ang. Global Warming Potential, czyli Potencjał Globalnego Ocieplenia) to wskaźnik określający, jak silny wpływ na efekt cieplarniany ma dany gaz cieplarniany w porównaniu do dwutlenku węgla (CO₂), który jest punktem odniesienia z wartością GWP równą 1.
Wskaźnik GWP umożliwia porównanie różnych gazów cieplarnianych pod kątem ich zdolności do zatrzymywania ciepła w atmosferze na przestrzeni określonego czasu, zazwyczaj 20, 100 lub 500 lat. Im wyższa wartość GWP, tym większy wpływ gazu na globalne ocieplenie. GWP jest używane do przeliczania emisji różnych gazów cieplarnianych na ich ekwiwalent dwutlenku węgla (CO₂e), co ułatwia zarządzanie i raportowanie emisji.
Wskaźnik GWP pomaga w zrozumieniu, które gazy mają największy wpływ na ocieplenie klimatu i pozwala skupić się na ich redukcji.
GWP dla wybranych gazów cieplarnianych przedstawia poniższa tabela:
| gaz cieplarniany | okres trwałości w atmosferze (w latach) | GWP (oddziaływanie w okresie 100 lat) |
| CO2 | 50 – 200 | 1 |
| CH4 | 12 | 28 |
| N2O | 114 | 265 |
| HFC | Zmienna (od kilku do 270) | Zmienna (niektóre osiągają do 14 800) |
| PFC | Do 50 000 | 6 630 – 11 100 (dla różnych PFC) |
| SF6 | 3200 | 23 500 |
Identyfikacja poszczególnych źródeł emisji z podziałem na różne gazy cieplarniane jest kluczowa w procesie obliczeń śladu węglowego i pozwala na skuteczne działania redukcyjne oraz uniknięcie ukrytych emisji.
W 1997 r. podpisano protokół z Kioto, w którym państwa zobowiązały się do redukcji emisji w zakresie metanu (CH4), podtlenku azotu (N2O), wodorofluorowęglowodorów (HFC), perfluorowęglowodorów (PFC), sześciofluorku siarki (SF6) oraz dwutleneku węgla (CO2).
Unia Europejska zatwierdziła cel neutralności klimatycznej 24 czerwca 2021 roku, zakładając jego osiągnięcie w roku 2050. Należy podkreślić, że nie tylko UE zadeklarowała swój cel neutralności klimatycznej. Oto lista krajów, które wyznaczyły cele neutralności klimatycznej (neutralności węglowej), w tym docelowe lata osiągnięcia tych celów:
- Wielka Brytania: 2050 (jako jeden z pierwszych krajów wprowadziła ten cel do prawa w 2019 roku)
- Szwajcaria: 2050
- Norwegia: 2030 (ambitny cel, ale zakłada wykorzystanie mechanizmów kompensacyjnych)
- Islandia: 2040
- Kanada: 2050
- Stany Zjednoczone: 2050
- Japonia: 2050
- Korea Południowa: 2050
- Chiny: 2060
- Indie: 2070
- Australia: 2050
- Brazylia: 2050
- Nowa Zelandia: 2050
Liczymy emisje własne oraz w całym łańcuchu dostaw
Najbardziej popularną metodologią stosowaną do obliczania śladu węglowego jest Greenhouse Gas Protocol. Jest on powszechnie uznawany za najbardziej kompleksowy i globalnie akceptowany standard rachunkowości emisji gazów cieplarnianych, dostarczając wytyczne dla firm, organizacji i rządów do pomiaru i raportowania emisji w spójny sposób. Greenhouse Gas Protocol został opracowany przez World Resources Institute (WRI) oraz World Business Council for Sustainable Development (WBCSD). Powstał jako ustandaryzowane ramy do pomiaru i zarządzania emisjami gazów cieplarnianych (GHG). Inicjatywa rozpoczęła się pod koniec lat 90., a pierwsza wersja standardu została opublikowana w 2001 roku.
Greenhouse Gas Protocol definiuje trzy zakresy emisji (ang. scopes) gazów cieplarnianych, które pozwalają organizacjom na klasyfikację źródeł emisji. Oto krótki opis każdego z zakresów:
Zakres 1 (Scope 1) – emisje bezpośrednie
Obejmuje emisje gazów cieplarnianych, które pochodzą z bezpośrednich źródeł należących do organizacji lub przez nią kontrolowanych. Przykłady obejmują:
- emisje z własnych kotłów, pieców, silników (np. emisje z paliwa spalanego w kotłach zakładowych),
- emisje z pojazdów firmowych (np. samochody służbowe, ciężarówki),
- emisje z procesów technologicznych w przedsiębiorstwie.
Zakres 2 (Scope 2) – emisje pośrednie związane z energią
Obejmuje emisje pośrednie wynikające z zakupu energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, która jest wykorzystywana przez organizację. Emisje te są generowane przez dostawcę energii, ale przypisuje się je firmie, która z niej korzysta. Przykłady:
- emisje z zakupionej energii elektrycznej używanej w przedsiębiorstwie,
- emisje z zakupu ciepła miejskiego lub chłodu.
Zakres 3 (Scope 3) – inne emisje pośrednie
Obejmuje emisje, które są wynikiem działań organizacji, ale nie pochodzą bezpośrednio od niej ani z zakupu energii. Są to często najbardziej złożone do obliczenia emisje, ponieważ obejmują cały łańcuch wartości firmy. Przykłady:
- emisje związane z produkcją materiałów i surowców (np. dostarczanych przez dostawców),
- emisje z podróży służbowych pracowników (loty, hotele),
- emisje związane z utylizacją odpadów,
- emisje powstające w wyniku użytkowania sprzedanych produktów (np. zużycie energii przez produkt u klienta).
Podział na trzy zakresy pomaga organizacjom lepiej zrozumieć, gdzie generowane są ich emisje i jakie działania mogą podjąć, aby je zredukować. Cykliczne obliczanie śladu węglowego pozwala na dokładne śledzenie emisji związanych z poszczególnymi aktywnościami w przedsiębiorstwie oraz planowanie i analizowanie działań przyczyniających się do jego redukcji.
Bezpłatny kalkulator śladu węglowego organizacji od KIG i Altemis
Jakie narzędzie wykorzystać do obliczania śladu węglowego swojej organizacji? Wkrótce dostępny będzie kalkulator śladu węglowego przygotowany przez Krajową Izbę Gospodarczą wraz z firmą Altemis.
Kalkulator śladu węglowego będzie uniwersalnym narzędziem online, z którego będą mogły skorzystać zarówno duże firmy, jak i podmioty sektora MŚP. Przedsiębiorcy będą mogli obliczyć wpływ swojej firmy na klimat w zakresie 1 i 2. Możliwe będzie pobranie raportu, którym z kolei będzie można podzielić się ze swoimi kontrahentami. Kalkulator został przygotowany zgodnie z wytycznymi standardu GHG Protocol Corporate Accounting and Reporting Standard, a także bazuje na wskaźnikach DEFRA i KOBIZE.
